Ben je geïnteresseerd in hoe zorg wordt geleverd in België? Of ben je een zorgverlener die al wel eens gehoord heeft van Evidence-Based Practice, maar nooit echt begrepen heeft wat dat inhoudt? Dan is dit artikel wellicht interessant voor jou!
Heb je ooit de term EBP gehoord? Dat staat voor Evidence-Based Practice: letterlijk “praktijk gebaseerd op bewijzen”.
De Federale Overheid van België definieert het als:
“Het zorgvuldig, expliciet en weloverwogen gebruik van het beste recente wetenschappelijke bewijs bij beslissingen over de zorg voor individuele patiënten.”
Kortom: het gaat om het hanteren van de best beschikbare wetenschappelijke kennis wanneer je een behandeling aanbiedt. Het doel van EBP is om de kwaliteit van de zorg te verbeteren en te vermijden dat patiënten tijd, energie of geld verliezen aan behandelingen die niet effectief zijn of zelfs hun klachten zouden kunnen verergeren.
In België wordt zorg steeds persoonlijker: er wordt rekening gehouden met ieders verhaal, waarden, wensen en verwachtingen. De zorg wordt ook steeds meer coöperatief: de patiënt is geen passieve ontvanger meer, maar een volwaardige partner. Hij of zij levert input, neemt deel aan beslissingen en kiest wat het beste past. En behandelingen zijn niet langer puur intuïtief of gebaseerd op gewoonte, maar steunen op overtuigend wetenschappelijk bewijs—zodat zorg menselijk én doeltreffend is.
EBP rust op drie fundamentele pijlers:
Deze drie elementen zijn als de drie poten van een kruk. – verliest er één zijn stabiliteit. Ze zijn even essentieel en vormen samen een stevig fundament.
Daarnaast wordt soms ook een vierde pijler genoemd: de context waarin deze zorg wordt geleverd. Elke regio, instelling of dienstverlening werkt binnen zijn eigen praktische, sociale of financiële realiteit. Zorgverleners houden rekening met wat haalbaar is. Bijvoorbeeld:
EBP is dus geen star protocol, maar een flexibele benadering die streeft naar de veiligste en meest effectieve zorg, met respect voor ieder individu en zijn leefomgeving.
Sinds het begin van de jaren 2000 streeft de Belgische regering naar de verankering van Evidence-Based Practice in het zorgsysteem. Een belangrijk keerpunt kwam met de oprichting van het Evikey‑netwerk in 2018. Dit initiatief werd gefinancierd door de Federale Overheid en het Riziv (Rijksinstituut voor Ziekte‑ en Invaliditeitsverzekering).
Het Evikey‑netwerk brengt zorgverleners, onderzoekers en experts samen met één doel: wetenschappelijk onderbouwde zorg overal in België toegankelijk maken. Ze ondersteunen artsen, psychologen, verpleegkundigen en anderen om kwaliteitsvolle, doeltreffende en patiëntgerichte begeleiding te bieden.
Hun werkwijze omvat onder meer:
Nu je weet wat EBP betekent en hoe het werkt in België, kijken we naar groepsgerichte methoden in geestelijke gezondheidszorg: met name groepspsychotherapie en lotgenotengroepen. Zijn deze echt evidence-based? Ondersteunen studies hun effectiviteit?
Eerst een onderscheid tussen de twee vormen:
Deze twee benaderingen kunnen elkaar mooi aanvullen: lotgenotengroepen helpen vaak bij herkenning en verbinding, terwijl therapiegroepen meer diepgang bieden.
Veel mensen vragen zich af of praten in een groep met anderen die soortgelijke ervaringen delen echt helpt. Het antwoord is ja—én het wordt ook wetenschappelijk bevestigd.
Een internationale meta-analyse van Zhang, Li en Hu (2022, Patient Education and Counseling) onderzocht 17 gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken bij kankerpatiënten. De deelnemers die deelnamen aan lotgenotengroepen meldden minder eenzaamheid, minder angst, minder verdriet en een betere kwaliteit van leven dan degenen die niet deelnamen aan zulke groepen.
(Doorgedreven wetenschappelijke meta-analyse: RCT’s worden samengevoegd in één overzicht)
Een andere systematische review en meta-analyse geleid door Natasha Lyons en collega’s (2021, BMC Psychiatry) onderzocht 2.131 deelnemers met psychische aandoeningen zoals depressie of angst. Er werd een lichte verbetering gevonden in het persoonlijke herstelperspectief—bijvoorbeeld hoop, zelfvertrouwen en regie over eigen leven. Echter: er was geen overtuigend effect op het verminderen van psychiatrische symptomen zelf. De onderzoekers benadrukten dat verdere kwalitatieve studies nodig zijn om meer zekerheid te bieden. Desondanks worden lotgenotengroepen gezien als een waardevolle optie, zeker wanneer ze goed gestructureerd en begeleid zijn.
Kort samengevat: lotgenotengroepen vervangen geen medische behandeling, maar kunnen een waardevolle toegevoegde ondersteuning zijn. Ze doorbreken isolatie, bieden emotionele steun en kunnen het herstelproces positief beïnvloeden.
Individuele psychotherapie was lange tijd de standaard, maar ondertussen zijn groepspsychotherapieën grondig onderzocht en erkend als effectief.
Een brede meta-analyse door Schwartze en collega’s (2020, Journal of Society for Psychotherapy Research) analyseerde 57 RCT’s met 3.656 deelnemers met angststoornissen. De conclusie: groepspsychotherapie vermindert symptomen significant vergeleken met geen behandeling en werkt even effectief als individuele therapie.
Een andere analyse door Schwartze, Barkowski en anderen (2019) richtte zich op posttraumatische stressstoornis (PTSS). Ze bekeken 20 RCT’s met 2.244 personen. Ook hier bleek groepspsychotherapie effectief: symptomen namen af en het was op gelijke hoogte met andere individuele behandelingen.
Conclusie: groepspsychotherapie is zeker een evidence-based behandelvorm voor veel psychologische moeilijkheden. Meta-analyses tonen aan dat ze effectiever zijn dan geen behandeling en minstens even effectief als individuele therapie, afhankelijk van de aandoening, setting en kwaliteit van begeleiding.
Je weet nu wat Evidence-Based Practice inhoudt: een zorgaanpak die wetenschappelijke bewijzen, klinische expertise, patiëntinformatie en contextuele realiteit combineert.
Belangrijkste les: groepspsychotherapie is wetenschappelijk gevalideerd. Grote studies met duizenden deelnemers tonen dat therapeutische groepen net zo effectief kunnen zijn als individuele therapie voor aandoeningen zoals angst, trauma en meer.
Lotgenotengroepen tonen ook positieve effecten. Ze vervangen geen medische behandeling, maar kunnen echte emotionele verlichting bieden, sociale isolement doorbreken en steun bieden in moeilijke periodes.
Groepszorg is dus geen noodoplossing, maar een volwaardige, menselijke en evidence-backed benadering—vaak zeer waardevol.
Als je op zoek bent naar een lotgenotengroep of therapiegroep die bij je past, bekijk dan ons overzicht van actieve groepen in België en online. Je vindt er groepen afgestemd op verschillende behoeften, thema’s en talen.
